Co oznacza pozbawienie praw rodzicielskich? Czy można zmienić taki wyrok?

Dzieci to dla wielu z nas najcenniejszy skarb, ale i jednocześnie ogromna odpowiedzialność. Rodzice mają największy wpływ na kształtowanie i rozwój malucha, choć nie zawsze należycie wykonują swoje obowiązki. Zdarza się i tak, że w wyniku rażących błędów sąd decyduje o pozbawieniu władzy nad dzieckiem dla jednego z rodziców lub obojga. Kiedy taki wyrok może zapaść? I czy postanowienie może ulec zmianie?

Pozbawienie praw rodzicielskich – co z niego wynika?

W momencie narodzin dziecka rodzice zyskują nad nim pieczę i mają pełne prawo decydować o jego losie. W artykule 95 Kodeksu karnego władzę rodzicielską definiuje się jako “obowiązek i prawo wykonywania pieczy nad majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka z poszanowaniem jego godności i praw”.

Władza rodzicielska przysługuje rodzicom z mocy prawa i polega na podejmowaniu kluczowych decyzji dotyczących wychowania malucha. Do odebrania praw rodzicielskich może dojść tylko w takim przypadku, gdy jeden z opiekunów lub oboje nie wywiązują się należycie ze swoich obowiązków. Rodzic, którego pozbawiono władzy nad dzieckiem nie będzie miał wpływu na podejmowanie kluczowych decyzji dotyczących na przykład miejsca zamieszkania malucha, zapisu do odpowiedniej szkoły czy placówki medycznej.

Taki wyrok zapada w szczególnych przypadkach

Kodeks rodzinny i opiekuńczy definiuje 3 główne powody pozbawienia praw rodzicielskich. Postanowienie sądu może zostać orzeczone w przypadku gdy:

• władza rodzicielska nie może być wykonywana przez jednego lub obojga rodziców z powodu trwałej przeszkody. Najczęściej wymienia się tutaj niemożność pełnienia obowiązków powstałą w wyniku zaginięcia rodzica, jego długotrwałego pobytu w szpitalu czy osadzenia w zakładzie karnym,
• rodzice nadużywają swoich praw względem dziecka poprzez przykładowo stosowanie przemocy, wykorzystywanie malucha do czynów nierządnych, nadmierne karcenie pociechy lub zmuszania jej do ciężkiej pracy,
• rodzice w rażący sposób zaniedbują swoje obowiązki i spychają dziecko na dalszy plan. Bardzo często dochodzi do takich sytuacji w przypadku gdy rodzice borykają się z nałogiem lub prowadzą rozwiązły tryb życia, który przyczynia się do deprawowania pociechy.

Od decyzji sądu można złożyć apelację

Rozprawę o pozbawienie praw rodzicielskich przeprowadza sąd rodzinny, który po wnikliwym rozpatrzeniu problemu wydaje stosowne orzeczenie. Proces może rozpocząć każda osoba, która wykazuje interes prawny. Najczęściej jest to jeden z rodziców, krewny lub szkoła, do której uczęszcza dziecko. Przed wydaniem orzeczenia sąd analizuje zebrane dowody, może również dopuścić dowód z opinii Opiniodawczego Zespołu Specjalistów sądowych, który czasem ma kluczowe znaczenie w kontekście wydawanego wyroku.

Decyzję o pozbawieniu praw rodzicielskich zawsze można jednak apelować. Sprzeciw wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie i doręczył stronom postępowania treść postanowienia wraz z uzasadnieniem. Rodzic, który nie zgadza się z decyzją sądu ma 2 tygodnie na przygotowanie apelacji, w której należy wskazać zakres zaskarżenia, przygotować stosowne argumenty oraz określić cel sporządzenia dokumentu. Pokrzywdzony rodzic może żądać uchylenia niekorzystnego rozstrzygnięcia lub zamiany wyroku.

Czy da się przywrócić prawa rodzicielskie?

Orzeczenie nie musi obowiązywać przez cały czas. Polskie prawo dopuszcza możliwość przywrócenia pełni władzy nad pociechą, pod warunkiem ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia tych praw. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z artykułem 111 paragrafem 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sąd może w takim przypadku przywrócić władzę rodzicielską, choć nie musi tego robić.

Rodzic, który chce odzyskać kontrolę nad wychowaniem dziecka powinien wszcząć odpowiednie postępowanie, którym może zając się również nasza kancelaria prawna. Na początek składany jest wniosek z żądaniem przywrócenia praw rodzicielskich uzupełniony odpowiednimi argumentami, które mają podkreślić usunięcie przyczyn pozbawienia praw rodzicielskich. Następnie przeprowadzane jest postępowanie, które może zakończyć się już na pierwszej rozprawie. Podczas procesu sąd bada przyczyny pozbawienia władzy rodzicielskiej i po stwierdzeniu ich wyeliminowania może uchylić wydane postanowienie.